50 procent van de covid-19-patiënten op de Intensive Care heeft trombose; en van de coronapatiënten op de verpleegafdelingen heeft 3 procent het. Dat is alarmerend veel. Trombosespecialist Saskia Middeldorp onderzoekt wat de optimale dosis antistollingsmiddel is die preventief kan worden toegediend.
Groot punt van zorg onder artsen die covid-patiënten behandelen: op de IC heeft de helft van deze patiënten trombose; op de verpleegafdelingen is dat drie procent. Normaal gesproken heeft anderhalf tot twee procent van de patiënten op verpleegafdelingen trombose en zelfs dat vinden artsen al erg veel.
Bij trombose raakt een bloedvat verstopt door een bloedpropje. Schiet zo’n propje los, dan kan dat in de longen terechtkomen en een longembolie veroorzaken. Verstopt zo’n bloedstolsel een slagader, dan kan dat leiden tot een hartinfarct of een herseninfarct. Zo kan trombose blijvende schade aanrichten, of zelfs de dood tot gevolg hebben.
Saskia Middeldorp is internist op het gebied van het bloedvatenstelsel, gespecialiseerd in trombose. Op 19 april werden de eerste resultaten van het onderzoek in het Amsterdam UMC naar trombose bij corona gepubliceerd, gezien de haast zonder dat de gebruikelijke peer review was afgewacht. Middeldorp heeft dit onderzoek geleid. Daarnaast is ze betrokken bij een groot Canadees/Amerikaans onderzoek van het St. Michael’s Hospital in Toronto, naar het voorkómen van trombose bij covid-19.
Stolling ontregeld
Waarom krijgen mensen met covid zo vaak trombose? Middeldorp: “Bij elke infectie heb je te maken met een extra geactiveerd stollingssysteem. Bij covid blijkt dat effect nog sterker. Dat beeld is schokkend, de stolling is sterk ontregeld. Daarbij verhoogt stilliggen de kans op trombose per definitie. Veel covid-patiënten op de IC liggen op hun buik aan de beademing, in slaap gebracht, helemaal verslapt. En zo liggen ze extreem lang op de IC: tweeënhalf, drie, vier weken.”
Trombose bij covid-19 is een ernstige en mogelijk dodelijke complicatie. Covid-patiënten die op de normale verpleegafdeling liggen, krijgen daarom preventief heparine, een antistollingsmiddel. Corona-patiënten op de IC krijgen preventief een dubbele dosis antistollingsmiddel. Dat is landelijk zo afgesproken. Maar sommige artsen willen patiënten met covid een behandeldosering geven, die normaal alleen wordt toegediend wanneer mensen al echt trombose hebben.
Dat is een begrijpelijke reflex, maar voorzichtigheid is geboden. Is deze aanpak wel de beste? Teveel antistollingsmiddel kan leiden tot ernstige inwendige bloedingen, in het hoofd, de maag, de darmen. Middeldorp: “Soms veroorzaakt het een beroerte.” Dat kan dodelijk zijn.
De ideale dosis
Daarom onderzoeken Middeldorp en collega’s wat de zinnigste, liefst ideale dosis antistollingsmiddel is. “Wat ik slecht verdraag, is dat we van alles doen zonder dat we weten of het helpt.”
Middeldorp is betrokken bij een Canadese randomized controlled trial naar de dosering van deze antistollingsmiddelen: daarbij krijgt de helft van de patiënten een behandeldosis antistollingsmiddelen en de andere helft de gebruikelijke preventieve dosis. Dit om te onderzoeken of de behandeling werkt.
Middeldorp ziet collega’s in binnen- en buitenland in grote haast van alles uitproberen. Niet altijd in goed overleg; en het onbaatzuchtig delen van onderzoeksresultaten kan ook beter. Zij pleit daarom voor intensieve samenwerking en een doordachte benadering van preventie van trombose bij covid-patiënten.
“Ik begrijp de haast, de behoefte om nú effectief in te grijpen. Maar je moet óók goed onderzoek doen. Covid-19 is nog niet weg, met dit probleem zullen we nog jaren kampen. Er komen in de toekomst vast meer virussen die dezelfde complicatie met zich meebrengen. Zorgvuldig onderzoek is dus belangrijk, om te komen tot de beste aanpak en de juiste dosering. Daarom moeten we meer van dit soort randomized controlled trials opstarten, ook in Nederland. En geloof me: iedereen is doordrongen van de urgentie, dit onderzoek verloopt in hoog tempo.”
Tekst: Mieke Zijlmans
Bron Amsterdam UMC